آفت‌هاي سخن بليغ

همانطور که مي‌دانيم هر چيزي در اين دنيا يک آفتي دارد. آفت سلامتي، مرض است، آفت يادگيري، نسيان است و . از اين رو، فصاحت و بلاغت نيز آفاتي دارد همانطور که زبان آفاتي دارد و سخن هم آفاتي دارد.

در اين نوشتار درباره برخي آفات بلاغت با شما سخن خواهيم گفت. يادمان باشد که شالوده و پايه بلاغت، فصاحت است.

كم‏گويى يا نارسايى سخن
مجلس جشنى را در نظر بگيريد كه دوستاران اهل بيت عليهم السلام، به مناسبت سالگرد ولادت يكى از ائمه طاهرين تشكيل داده‏اند و از يكى از خطبا دعوت نموده‏اند در آن مجلس سخنرانى كند.

بلاغت خطيب اقتضا مى‏كند كه قسمت قابل ملاحظه‏اى از وقت مجلس را به آن حضرت اختصاص دهد و پيرامون يكى از سخنان علمى يا خدمات دينى، يا كرامت اخلاقى يا تربيت اصحاب و نظاير اين‏ها سخن بگويد، و خواهش روحانى و عواطف معنوى شنوندگان نسبت به آن حضرت اقناع نمايد.

اگر خطيب، به درخواست ايمانى مردم، آن طور كه بايد، توجه ننمايد و با عجله و شتاب، سخنان كوتاهى درباره امام بگويد و خواهش مستمعين را بر آورده نسازد، بايد گفت آن خطيب، كوتاه سخن گفته، نارسا حرف زده، حق امام را ادا نكرده و خلاصه، بر خلاف بلاغت سخرانى كرده است. اين همان كم گويى و اقلال سخن است كه على (عليه السلام) در دو حديث بالا بدان اشاره فرموده است.

زياده گويى
پر حرفى و زياد گفتن خطيب، نيز هم مانند كوتاه گويى‏اش، ناپسند و خلاف بلاغت است. چه، اين كار از طرفى موجب خستگى و ملال شنونده مى‏شود و از طرفى موجب خستگى و ملال شنونده مى‏شود و از طرف ديگر، به فصاحت كلام نيز آسيب مى‏رساند و آن را نا مطبوع مى‏سازد.

عن على عليه السلام قال آفه الكلام الاطاله‏(154).
على عليه السلام فرمود: آفت كلام، سخن را به درازاكشاندن است.
و عنه عليه السلام قد يكتفى من البلاغه بالايجاز.
گاهى از تمام شاخ و بال‏هاى بلاغت چشم پوشى مى‏شود و به اين اكتفا مى‏گردد كه سخنران مختصر بگويد و هر چه زودتر به سخن خويش پايان بخشد.

منبع:
1. ميزان الحكمه، ج 8 ص 439 و ج 1 ص 463.
سخن و سخنوري - محمد تقي فلسفي
تهيه و فرآوري: محمد حسين امين- گروه حوزه علميه تبيان

تبیان

آیا حجاب و پوشش تن سفارش خدا برای مومنان است یا حکم لازم برای مسلمانان که همه را به آن وادار کنیم؟

♨️آیا طبق نظر همه مراجع خواندن دعا در قنوت به زبان فارسی جایز است؟

کاریکلماتور بامعنی و جملات جالب خاص